Có lần, ông A bỏ quên ĐT trên tắc-xi, vì đã lớn tuổi nên ông không cài mật mã cho máy. Ông liền gọi điện theo số của mình, người kia nghe xong thì cúp máy. Ông A gửi tin nhắn muốn “mua lại” vì trong máy chứa nhiều kỷ niệm. Một tiếng sau, ông A nhận được hẹn để trả lại, anh thanh niên dùng số thật của mình để gọi. Khi đến gặp, ông A xin gửi tiền để cảm ơn, nhưng anh thanh niên xua tay và vội bỏ đi. Sau khi nghe ông A kể, phóng viên liên lạc anh thanh niên thì được câu trả lời: “Thật ra tôi không định trả lại, nhưng sau khi xem các tấm ảnh và nội dung tin nhắn trong máy, phát hiện chủ máy dù đang làm ăn rất khó khăn nhưng vẫn tặng một khoản tiền lớn cho khu vực bị thiên tai, tôi rất cảm động. Tôi không thể thấy lợi của cá nhân mình mà quên nghĩa, không thể đối xử với tình thương bằng lòng tham của mình. Dưới bầu trời này, ta sẽ bị trừng phạt nếu sống bất nghĩa". Bạn ngẫm về bản thân mình cũng như nhân tình thế thái” (1 đề thi môn Văn kỳ thi tuyển sinh ĐH ở TQ).

BÀI LÀM 1

Mỗi con người tồn tại trên quả đất đều đang nhận rất nhiều, từ tia nắng ấm áp của ngày mới đến giọt nước ngọt mát lành, từ khí trời trong veo đến cơn gió dịu nhẹ, từ sự giúp đỡ của người thân và những quý nhân trong xã hội. Chúng ta nhận nhiều từ tự nhiên và cũng nhận nhiều từ những người khác, nhưng đến khi cho đi, thì lại rất khó khăn. Vì sao vậy?

Con người bản năng luôn nghĩ đến mình trước nhất, như lời một bài hát “cuộc đời khi có cho không, rồi khi túng thiếu, hỏi người có đòi được không?”. Trừ bạn bè thân thích và người có tâm có trí coi trọng mối quan hệ, mấy ai cho vay mượn tiền mà đòi lại dễ dàng đâu. Dân gian xưa thậm chí còn nhắc nhở nhau đừng vội giúp kẻ khác, vì con người là giống bội bạc, “cứu vật, vật trả ân – cứu nhân, nhân trả oán”. Nguyễn Bỉnh Khiêm, bậc đại trí của dân tộc Việt, từng cay đắng thốt lên: 

Thế gian biến đổi - vũng nên đồi. 

Mặn nhạt, chua cay lẫn ngọt bùi. 

Còn bạc, còn tiền còn đệ tử. 

Hết cơm, hết rượu hết ông - tôi.

Hay Nguyễn Công Trứ, người tài hoa bậc nhất đất Việt cũng cám cảnh với cái thói bạc bẽo và hám lợi, lòng tham của con người. Ai cũng chỉ vì lợi ích cá nhân của bản thân mình và gia đình mình thì xã hội sẽ mãi nghèo: 

Thế thái nhân tình gớm chết thay!

Lạt - nồng trông chiếc túi vơi đầy. 

Hễ không điều lợi, khôn thành dại. 

Ðã có đồng tiền, dở hoá hay.

Không đủ trình để hiểu câu “người không vì mình, trời tru đất diệt” nên người tầm thường hay "vận dụng" câu trên để giải thích cho lòng tham và sự ích kỷ. Nhưng tôi tin rằng lúc thốt lên lời cay đắng như vậy chắc ông bà ta cũng chỉ giận lẫy nhất thời thôi, vì rồi ông bà lại nhắn nhủ nhau phải biết sống vì người khác, phải “thương người như thể thương thân”, "con người ta thì cũng như con mình", phải biết cho đi, “làm phúc cũng như làm giàu” hay "hào sảng thì trời cho, ki bo thì trời lấy lại". 

Tại sao chúng ta lại phải biết chia sẻ? Bởi vì “không có ai nghèo vì cho đi cả” (Anne Frank). Ngày chúng ta đến trái đất, chúng ta chỉ là một đứa bé không có gì. Ngày nhắm mắt ra đi, chúng ta cũng vậy. Kể cả nếu người được ta giúp có vô ơn, bội bạc thì ta cũng chẳng nên phiền muộn, hãy xem như ta có thêm bài học, để sau này ta biết phân biệt được đâu thật sự là người ta nên giúp, cần giúp. Họ lừa mình thì cũng chỉ dăm ba lần, chứ đâu thể lừa mãi cả đời mà căng thẳng, nói lời nghiệt ngã đắng cay. Bạn ạ. Bạn có quyền từ chối việc cho đi, không ai ép buộc. Nhưng đã cho rồi thì không tính toán chi cho đầu óc nó hẹp hòi. Một khi đã cho người ăn xin thì số tiền đó đã thuộc quyền sở hữu của họ, họ có vô ăn phở ngon cũng có sao, đời người có bao nhiêu năm sống trên trái đất, thôi thì cho người ta được sung sướng một chút. Họ đã hạ mình xuống làm hành khất, đã hạ hết sự tự tôn của họ, sao mình còn so đo, tính toán, phải - trái với họ. Cho, là quên!

Cho bản thân mình, thì ai cũng có. Đó là vòng tròn nhỏ nhất. Cho gia đình mình, đại đa số có. Đó là vòng tròn lớn hơn chút. Cho người xa lạ, cho xã hội, cho cộng đồng. Đó là vòng tròn lớn nhất. Có những người tầm lớn hơn, cộng đồng của họ là ra ngoài biên giới lãnh thổ, họ đi giúp trẻ em nghèo tận châu Phi. Đây là 3 vòng tròn tâm và tầm của 1 người, sẽ xác định được tư duy và cách hành xử của họ, không liên quan gì đến trình độ học vấn hay địa vị. Mong cha mẹ thầy cô dạy dỗ con mình, học trò mình có những vòng tròn lớn, để có 1 cuộc đời đáng sống, được xã hội kính trọng, thương yêu.

Nguồn: Tony Buổi Sáng